सिन्दुपल्चोकको लिदि गाउँमा पहिरो किन गयो ?

सिन्धुपाल्चोकको जुगल गाउँपालिका–२ लिदि गाउमा बि.सं. २०७२ को भुकम्प लगतै ५ बर्ष अगाडि साथिहरु सघै म पनि पुगेको थिए। यो गाऊमा शुक्रबार बिहान करिब ६ बजे आएको पहिरोले निकै दुखित तुल्यायो। खास्मा यो ठाउमा पहिरो किन गयो त र यसको समाधान के हुन सक्छ भनेर धोत्लिदा निम्न कुराहरु हुन सक्ने लागेको छ।

फोटोः कान्तिपुर

(फोटोः ५ बर्ष अगाडिको )

लिदि गाउँमा पहिरो किन गयो त?

बि.सं. २०७२ को भुकम्प जाँदा यो ठाउँमा ठुला र लामा चिराहरु जमिनमा देखिएका थिय। भिरालो जमिनमा यसरी चिरा पर्दा बर्खाको पानि सतह बाट नबगी जमिन भित्र पसेर यस ठाउँको माटो झन खुकुलो बानायो र कालान्तरमा पानीको बललाइ थेग्न नसकी जनिम भासिनगहि पहिरोको रुप लियो। मुख्य कारण त बार्खाको भल पाानिको सहि निकास नपाउदा यो पहिरो गएको हुन पर्छ। यस्तै पहिरो गाउको अर्को ठाउँ बाट पनि जान सक्छ।

(चिराहरु, फोटोः ५ बर्ष अगाडिको)

समाधान के हुन सक्छ त?

पहिलो उपाय त जोखिम युक्त ठाउबाट बस्ति सार्नु नै हो। दोस्रो समाधान भनेको बर्खाको पानिलाई सहि निकास दिनु नै हो। यो कसरि सकिन्छ त? सुरुमा यस ठाउँको जियियोलोजिकल र हाइड्रोजियियोलोजिकल अध्यन गरि पानीका स्रोतहरु र उचित निकासका बाटाहरु पहिल्याउन पर्छ। अध्यनको निस्कर्षलाई आधार बनाएर थप सुरक्षाको उपयाहरु लगाउन पर्छ। यस क्रममा बायोईन्जिनियरिङ्ग को पनि प्रयोग गर्नु पर्छ जस्तो लाग्छ।

(५ बर्ष अगाडि एक छाक खाना पकाएर खाएको अगेनाको आगो सधैंको लागि निबेको सुन्दा निकै दुःख लागेको छ।)

-सुदर्शन सापकोटा

Comments

पर बाट देशलाई हेर्दा।

परदेश बाट देशलाई हेर्दा। हाम्रो आफ्नै भुगोल छ। भाषा छ। आफ्नै धर्म छ। देवता छ्न आफ्नै। नभएको त बुझाइ मात्र हो। आफ्नै इतिहास छ। भित्तामा आफ्नै पात्रो छ। गति आफ्नै छ। नभएको त गति तिब्र मात्र हो। सन्सार हेर्नलाई सगरमाथा छ। फेर्नको लागि सफा हावा छ। अन्नको लागि तराइको फाट छ। भिमकाय पहाड छ्न, खानी छ, मुलको पानी छ नहुनु पर्ने चाँइ हैरानी मात्र हो। आफ्नै गित छ्न संगीत छ्न। गायक छ्न गायिका छ्न। चलचित्र पनि आफ्नै छ्न। हिरो छ्न, हिरोईन छ्न। खड्किन थालेको चाइ आफ्नै कथा हो। हामी सग के छैन? हामीसग हिड्नलाई बाटो छ। पुरानो सभ्यताको पाटो छ। आफैले आर्जेको देशको माटो छ। नहुन पर्ने चाइ जात-धर्मको नाउँमा फाटो हो। हेर्ने हो भने हामी सग पहिला नै धेरै कुरा छ्न। बिधुतको लागि खोला-नदि छ्न। पर्यटनको लागि सुन्दर प्रकृति छ। सन्तुलित हावा पानी छ। न बनाय हुने भनेको दुत्सित मात्र हो। बिद्यालय छ्न। बिश्वबिद्धालय छ्न। बिध्या पिठ छ्न। बिद्यार्थी छ्न( अहिले सम्म) खड्किएको भनेको देशलाइ चाहिने पाठ्यक्रम र पठन पाठन हो। सानो भूगोल भैकन पनि हाम्रो देश सग धेरै कुरा छ। हिमाल छ। हिमालमा हिउँ छ( अहिले सम्म) सबै हि...

म लेख्दै छु बिपनामा।

म एउटा गित लेख्छु। मेरो जिन्दगिको। म बस्छु। म उठ्छु, हिड्छु। म डौडिन्छु। आज पनि डौडिरहेको छु। म देख्छु भबिस्य, मेरो कल्पनाको। म सोच्छु। म सुन्छु, म बोल्छु। म गम्छु म रम्छु। आज पनि म देखिरहेको छु। आँखा खोल्छु। दिन जाग्छ। आँखा चिम्लिदा रात भाग्छ। हो म लेख्छु मेरो कथा। म भन्छु एक दिन मेरो बेथा। म आफै पड्छु मन मनै मेरो गाथा। आज पनि पढिरहेको छु। म फेरि लेख्छु। कबिता मेरो सपनाको। म उडेको म लडेको। यो धर्ती भित्र म गडेको। सगरमाथा पनि मै चडेको। म सुतेको हु वा बिउँझेको। म कबिता लेखिरहेछु मेरै सपनाको। म घुम्छु सन्सार ! सन्सार पनि आफै घुमिरहेको छ। दिन रात सघै एक साथ देख्छु, मान्छे आफै घुमेको बार बार। कैले मन्दिर कैले समुन्द्र को तिर। के होला कसो होला मनमा प्रस्न छ्न हजार। घुमेको सन्सारमा फेरि हामी घुमेको के होला सार? म सोद्छु प्रश्न। आफै सग। म दिन्छु उत्तर आफैलाइ। म जन्मे म हुर्के, हो सबै हुर्के। अहिले पनि हुर्किरहेका छ्न। जो हिजो थियो आज उहीँ छैन। हो आज छ भोलि यहि हुदैन। सबै आउछ्न सबै जान्छ्न। जाँदैछन....आउदै छ्न। यहि बिचमा म छु। म सोघ्छु। म किन छु? कता छु। आउदै छु वा...

मेरो साधारण बुझाइ, यो दौड हो कि भागदौड ?

मेरो साधारण बुझाइ, यो दौड हो कि भागदौड ? जिजुबुवाहरु कतै जानुभएन। धेरै हिड्नु पर्ने बाटो अप्ठ्यारो भएर हो कि वा आफ्नै माटोमा सबै थोक देखेर हो, गाउँ घर तिरै रमाउनु भयो। हजुरबा पुस्ता अलि पर भारत बर्मा सम्म पुग्नु भयो। केही पढ्नुभयो केही नयाँ कुरा सिकेर आउनुभयो। तर उतै हराउनु भएन। गाउँ फर्किएर गाउँ मै अर्थोपार्जन र बिधालयहरु स्थापना गर्नु भयो। बाउहरुको लागि सपना देख्नु भयो। खेतवारि जोडि घर धनसार बनाउनु भयो।बुवा पुस्ताले बिधालयमा केही पद्न पाउनु र नया कुरा सिक्न पाउनु भयो। यो पुस्ताले हजुरबाहरुको सपना बुझेन्न वा आफ्नै सपना पूरा गर्न भौतारियो, कोहि बिदेश गए कोहि शहर पशे। बिदेश जाने थोरै थिए धेरै फर्किए, पछि आफनै थाक थलोमा। शहर पस्नेहरु शहर मै हराए। नातिहरु जन्मिने क्रम जारि नै रह्यो। नाति हरु ठुला हुन्दा सम्म धेरै ठाउँ बाटो ले जोडियो। सन्चार माध्यमले धेरै मान्छेहरुसग जोडिए। नयाँ कुरा धेरै थाहाँ पाए। सपना र चाहाना पनि तेहि अनुसार परिवर्तन भयो। देशले मात्र उनिहरुका चाहाना पुर्याउन सकेन भनुम।धेरै लागे बिदेश। अहिले सम्म लागिरहेछ्न । अब पनाति हरु उतै जन्मिने भए, उनिहरुको ...

फरक पाना| Zircon Creations

Search This Blog